تاثیر عصاره های گیاهی بر بیماری زایی نماتد مولد غده Meloidogyne sp. در خیارگلخانه ای (Cucumis sativus)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران.

2 دانشیار بیماری شناسی گیاهی، عضو هیئت علمی علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان

3 دانشیار، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران.

10.22092/bcpp.2025.368125.384

چکیده

نماتدهای گونه Meloidoyne sp. از مهم­ترین نماتدهای خسارت­زای محصولات گلخانه، زراعی و باغی می­باشند. به­ دلیل خاصیت آفت­ کشی عصاره و فرآورده‌های بسیاری از گیاهان، می‌توان از آنها در کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی بهره برد، این مواد گیاهی به سادگی قابل تهیه و بی‌خطر بوده، و دوست دار محیط زیست هستند. این مطالعه در قالب طرح کاملا تصادفی و در چهار تکرار انجام گرفت که در آن از پنج نوع عصاره آبی گیاه (آنغوزهFerula assa–foetida L، زیتون تلخ Melia azedarach، ، مرزه Satureja hortensis، گل جعفری Tagetes patula و چای ترش  Hibiscus Sabdariffa) استفاده شد. ابتدا، تأثیر این عصاره‌ها در محیط آزمایشگاه بر روی لارو و تخم نماتد و در گلخانه بر روی شاخص بیماری‌زایی نماتد انجام و سپس در بخشی دیگر آزمون عصاره‌های گیاهی بر میزان فعالیت آنزیم‌های دفاعی (پروتئین کل، کاتالاز و پراکسیداز) در گیاه خیارگلخانه ­ای (رقم نگین) بررسی شد.  نتایج نشان داد که کلیه تیمارهای مورد بررسی سبب افزایش مرگ و میر لاروها در زمان‌های 24 و 48 ساعت  بعد از آزمایش شدند. از بین عصاره‌های مورد بررسی، گل جعفری،  بیشترین درصد مرگ و میر لاروها را در 24 ساعت اول، در تمام غلظت‌ها نشان داد. در 24 ساعت دوم (48 ساعت بعد از شروع آزمون) نیز تمام غلظت‌های عصارۀ گل جعفری (0، 5، 15، 25 و 50 درصد)، در مقایسه با سایر عصاره‌ها بیشترین تأثیر را بر مرگ و میر لاروهای نماتد داشتند به طوری­که غلظت‌های 50 و 25 درصد به­ ترتیب سبب مرگ 100 و 82/5 درصدی لاروهای نماتد شدند. در بین عصاره‌های گیاهی، بیشترین بازدارندگی به ترتیب مربوط به عصارۀ گل جعفری با بازدارندگی 90%، عصارۀ آنغوزه با بازدارندگی 73/50 درصد، عصارۀ زیتون تلخ با بازدارندگی 67/52 درصد و عصارۀ چای ترش با بازدارندگی 65/21 درصد بود. در گلخانه، پس از گذشت 45 روز اثر سطوح مختلف عصاره‌های گیاهی بر دو فاکتور شاخص گال و تعداد لارو سن دوم در 200 گرم خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. تمامی تیمارهای اعمال شده تعداد لارو موجود در خاک را به طور معنی داری در مقایسه با شاهد (348 لارو) کاهش دادند. کمترین تعداد لارو در بین تیمارهای اعمال شده مربوط به غلظت 100% عصارۀ گل جعفری با تعداد 41/67 عدد لارو بود. نتایج اندازه­گیری میزان پروتئین نشان داد که بیشترین میزان پروتئین به ­ترتیب مربوط به غلظت 100 درصد عصارۀ گل جعفری به همراه نماتد (در روز پانزدهم) به میزان پروتئین 1/99 میلی­ گرم در لیتر، و سپس غلظت 75 درصد عصاره به همراه نماتد به میزان 1/63 میلی ­گرم در لیتر بود. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز، در غلظت 100 درصد عصارۀگل جعفری به همراه نماتد، به ­ترتیب به میزان ΔOD/Min/mg protein 3/93 و 5/34 مشاهده شد و در بین روزهای نمونه برداری بیشترین میزان فعالیت هر دو آنزیم پراکسیداز و کاتالاز در روز پانزدهم صورت گرفت. براساس نتایج، بعد از عصارۀ گل جعفری، عصارۀ آبی آنغوزه دارای اثر نماتدکشی مطلوبی در مقایسه با عصاره سایر گیاهان مورد مطالعه بود. بر اساس نتایج این مطالعه از عصاره‌های گل جعفری و آنغوزه می‌توان در برنامه‌های کنترل تلفیقی آفات و بیماری­های گیاهی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مهار زیستی در گیاه‌پزشکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 11 تیر 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار