زیست‌شناسی سرخرطومی Lixus fasciculatus به‏عنوان مهارکنندۀ درمنه‌ وحشی، Artemisia vulgaris در منطقۀ ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه گیاه‌پزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه

2 هیات علمی - دانشگاه ارومیه

چکیده

زیست‌شناسی سرخرطومی ساقه‌خوار درمنۀ وحشی Lixus fasciculaus Boheman (Col., Curculionidae) روی Artemisia vulgaris L. (Asteraceae) در اطراف ارومیه مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج نشان داد که این سرخرطومی یک نسل در سال دارد و به شکل لارو کامل داخل ساقه‌های خشکیده گیاه میزبان زمستان‌گذرانی می‌کند. خروج حشرات کامل از اواسط اردیبهشت ماه آغاز می‌شود و پس از خروج، از برگ‏های تازه گیاه میزبان تغذیه و در طول زندگی خود به‏طور متناوب جفت‌گیری می‌کنند. سرخرطومی‌های ماده، با حفر سوراخی در ساقه درمنه تخم‌های خود را به‏صورت انفرادی درون ساقه‌ها قرارداده و روی آن‌ها را با بقایای گیاهی حاصل از جویدن ساقه‌ها می‌پوشانند. میانگین باروری حشرات مادۀ سرخرطومی 6/4±4/23 تخم (دامنه 17 تا 32 تخم) برآورد شد. در شرایط طبیعی دورۀ رشد و نمو جنینی 8/1±3/8 روز (دامنه 6 تا 11 روز) طول کشید. لارو جوان پس از خارج شدن از تخم، با سوراخ کردن و نفوذ به درون ساقه از بافت‌های داخلی آن تغذیه می‌کند. لارو کاملاً رشد یافته یک حفره شفیرگی در درون ساقه ایجاد و نهایتاً در آن‌جا به شفیره تبدیل می‏شود. کامل شدن دوره لاروی بیش از 10 ماه طول می‌کشد. لاروهای کامل تا دهۀ اول اردیبهشت ماه سال بعد در داخل ساقه باقی مانده و از اواخر فروردین شفیره شدن آن‌ها آغاز می‌شود. بسته به شرایط آب و هوایی کامل شدن دورۀ شفیرگی 5/4±2/13 روز (دامنه 11 تا 19 روز) طول می‌کشد. حشرات کامل نسل جدید از اوایل اردیبهشت ماه ظاهر می‌شوند. در منطقۀ ارومیه لاروهای سرخرطومی L. fasciculatus توسط زنبورهای پارازیتوئیدRhaconotus aciculatus Ruthe, 1854  وSchizoprymnus telengai Tobias, 1976 (Hym.: Braconidae) و Eurytoma ussuriensis Zerova (1995) (Hym.: Eurytomidae) انگلی می‌شوند. ارتباط سرخرطومی L. fasciculatus با پارازیتوئیدهای ذکر شده و انتشار زنبورهای S. telengai و E. ussuriensisدر ایران نیز برای اولین‌بار گزارش می‌شود.

 

کلیدواژه‌ها


Alonso-Zarazaga, M.A. & Lyal, C.H.C. 1999. A World Catalogue of Families and Genera of Curculionidea (Insecta: Coleoptera) (Excepting Scolytidae and Platypodidae). Entomopraxis, Barcelona (Spain).
Ameri, A., Talebi, A.A., Rakhshani, E., Beyarslan, E. & Kamali, K. 2014. Taxonomic study of the subfamily Doryctinae (Hymenoptera: Braconidae) in Hormozgan province, southern Iran. Zoology and Ecology, 24: 40-54.
Belokobylskij, S.A. 2001. New species of the genera Rhaconotus Ruthe, Ipodoryctes Granger and Arhaconotus Blkb. from the oriental region (Hymenoptera: Braconidae, Doryctinae). Zoosystematica Rossica, 10(1): 101-162.
Belokobylskij, S.A. & Chen, X. 2004. The species of genus Rhaconotus Ruthe, 1854 (Hymenoptera: Braconidae: Doryctinae) from China with a key to species. Annales Zoologici (Warszawa), 54(2): 319-359.
Beyarslan, A. 2014. A faunal study of the subfamily Doryctinae in Turkey (Hymenoptera: Braconidae). Turkish Journal of Zoology, 38: 1-18.
Briese, D.T. 1996. Potential impact of the stem-boring weevil Lixus cardui on the growth and reproductive capacity of Onopordum thistle. Biocontrol Science and Technology, 6: 251-261.
Chevallier, A. 1996. The encyclopedia of medicinal plants: A Practical Reference Guide to More Than 500 Key Medicinal Plants and Their Uses. DK Publishing. New York, NY.
Denys, C. & Schmidt, H. 1998. Insect communities on experimental mugwort (Artemisia vulgaris L.) plots along an urban gradient. Oecologia, 113: 269-277.
Farahani, S., Talebi, A.A. & Rakhshani, E. 2014. Wasps of the subfamily Doryctinae (Hymenoptera: Braconidae) in Iran. Zoology in the Middle East, 60: 65-81.
Fathi, S.A.A., Abedi, A.A. & Lotfalizadeh, H.A. 2015. Effect of sugar beet field margin vegetation of population density of the sugar beet weevil, Lixus incanescens Boh. and the percentage of its larval parasitism. Journal of Applied Researches in Plant Protection. (In Persian with English summary).
Freese, G. 1994. Insect complexes associated with the stem of seven thistle species. Entomologia Generalis, 19(3): 191-207.
Groppe, K. 1990. Biology, ecology and parasitoids of Oxyna parietina L. (Dip.,Tephritidae), a possible candidate for the biological control of Artemisia vulgaris L. Journal of Applied Entomology, 110(5): 438-448.
Güçlü, C. & Özbek, H.A. 2011. Contribution to the knowledge of the subfamily Brachistinae (Hymenoptera: Braconidae) in Turkey. Journal of the Entomological Research Society, 13(3): 15-26.
Gültekin, L. 2004. Weevils associated with Musk thistle (Carduus nutans) and biology of Lixus filiformis (Fabricius)(Coleoptera: Curculionidae) in Northeastern of Turkey. Journal of the Entomological Research Society, 6(3): 1-8.
Gultekin, L. 2007. Oviposition niches and behavior of the genus Lixus Fabricius (Coleoptera: Curculionidae, Lixinae). Entomologia Fennica, 18, 74-81.
Gültekin L., Zengin H. & Hayat R. 2004. Life history of Lixus bardanae on curly dock (Rumex crispus) in Turkey.Phytoparasitica 32(1): 97-99.
Gültekin, L. & Korotyaev B.A. 2011. Natural history of the crambe feeder, Lixus circumcinctus (Coleoptera: Curculionidae). Florida Entomologist, 94(4): 987-992.
Holm, L., Doll, J., Holm, E., Pancho, J. & Herberger, J. 1997. Artemisia vulgaris L. World Weeds: Natural Histories and Distributions. John Wiley and Sons, NY.
Javadi Emamzadeh, P. & Karimpour, Y. 2014. Seasonal activity and biology of cotton thistle stem-boring weevil Lixus cardui biocontrol agent of cotton thistles, Onopordum spp. in Urmia region. Biocontrol in Plant Protection, 1(2): 41-54. (In Persian with English summary).
Julien, M.H., Kassulke, R.C. & Harley, K.L.S. 1984. Lixus cribricollis (Col., Curculionidae) for biological control of weeds Emex spp. and Rumex crispus in Australia. Enthomophaga, 27(4): 439-446.
Kruess, A. Eber, S. Kluth, S. & Tscharntke, T. 2008. Plant-insect-pathogen interactions on local and regional scales. pp. 155-169. In: Weisser, W.W. & Siemann, E. (eds.), Insects and Ecosystem Functions. Springer-Verlag Berlin, Heidelberg.
Medvedev, G.S. 1995. Keys to the Insects of the European Part of the USSR, Volume III, Hymenoptera, Part IV, Amerind Publishing Co. Pvt. Ltd., New Delhi.
Nikulina, O.N. 1989. Biology of weevils of the genus Lixus (Coleoptera: Curculionidae) developing in Tajikistan. Entomologischeskoye Obozreniye, 3, 511-521. (In Russian).
Parvizi, R. & Javanmoghadam. H. 1988. Investigation on some biological features of the sugar beet weevil (Lixus incanescens Boh.). Entomologieet Phytopathologie Appliqués, 55(1-2): 1-8. (In Persian).
Samin, N., Ghahari, H., Gadallah, N.S. & Davidian, E. 2014. A study on the Braconidae (Hymenoptera: Ichneumonoidea) from West Azarbaijan province, Northern Iran. Linzer Biologische Beiträge, 46(2): 1447-1478.
Schmitz, G. 1999. Phytophagous arthropod fauna (Acari, Insecta) of the mugwort species Artemisiavulgaris (Asteraceae) in Central Europe. Entomologia Generalis, 24: 145–160.
Şengonca, C. 1981. Investigations on the safflower pest Lixus speciosus Mill. (Coleoptera: Curculionidae) in the Cukurova plain of South Anatolia. Rijksuniversiteit Gent, 46(2): 623-628.
Skuhrovec, J. & Volovnik, S. 2015. Biology and morphology of immature stages of Lixus canescens (Coleoptera: Curculionidae: Lixinae). Zootaxa, 4033(3): 350-362.
Sobhian, R., Fumanal, B. & Pitcairn, M. 2003. Observations on the host specificity and biology of Lixus salsolae (Col., Curculionidae), a potential biological control agent of Russian thistle, Salsola tragus (Chenopodiaceae) in North America.Journal of Applied Entomology, 127: 322-324.
Sobhian, R. Tunç, I. & Erler, F. 1999. Preliminary studies on the biology and host specificity of Aceria salsolae DeLillo and Sobhian (Acari, Eriophidae) and Lixus salsolae Becker (Col., Curculionidae), two candidates for biological control of Salsola kali. Journal of Applied Entomology, 123(4): 205-209.
Ter-Minassian, M.E. 1967. Weevils of the Subfamily Cleoninae in the USSR. Tribe Lixini. Key to the USSR Fauna. Published by Zoological Institute, Academy of the Sciences of USSR. 95 Nauka, Leningrad.
Trnka, F., Stejskal, R. & Skuhrovic, J. 2016. The morphology of the immature stages of two rare Lixus species (Coleoptera, Curculionidae, Lixinae) and notes on their biology. ZooKeys, 604: 87-116.
Uva, R.H., Neal, J.C. & Di Tomaso, J.M. 1997. Weeds of the Northeast. Cornell University Press, Ithaca, NY.
Volovnik, S. 2012. On biology and distribution of weevil Lixus fasciculatus (Coleoptera: Curculionidae) - a potential agent against Artemisia weeds. Munis Entomology and Biology, 7(2): 946-950.
Yildirim, E. & Özbek, H. 1992. Insect fauna of sugar beet growing areas of Erzurum sugar factory. Proceedings of the second Turkish national congress of entomology, 28-31.
Zerova, M.D. 1995. 42. Family Eurytomidae: Key to the insects of Russian far east in six volumes, 4(2): 257-286.
Zwölfer, H. & Harris, P. 1984. Biology and host specificity of Rhinocyllus conicus (Froel.) (Col., Curculionidae) a successful agent for the biocontrol of the thistle, Carduus nutans L. Journal of Applied Entomology, 97: 36-62.
Zwölfer, H. & Zimmermann, H. 2008. The potential of phytophagous insects in restoring invaded ecosystems: Examples from weed biological control. pp. 135-150. In: Weisser, W.W. & Siemann, E. (eds.), Insects and Ecosystem Functions. Springer-Verlag Berlin, Heidelberg.