مقایسة پراسنجه‌های جمعیت‌نگاری (Lepidoptera: Noctuidae) Sesamia cretica روی جیرة غذایی نیمه مصنوعی و ذرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 استاد، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

10.22092/bcpp.2022.128527

چکیده

ساقه­ خواران Sesamia spp. (Lepidoptera: Noctuidae) از مهم­ترین آفات مزارع نیشکر و ذرت ایران می­ باشند. مهم­ترین راهکار توصیه شده برای مهار این آفت، به کارگیری زنبور انگل­ وارة تخم، Telenomus busseolae Gahan می­ باشد. از سوی دیگر پرورش انبوه زنبور یاد شده، به امکان پرورش و تولید انبوه تخم میزبان­ های اصلی آن یعنی گونه­ های .Sesamia spp وابسته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر جیرة غذایی نیمه‌مصنوعی روی پراسنجه‌های جمعیت نگاری گونة Sesamia cretica Lederer  در مقایسه با ذرت به عنوان یکی از میزبان­ های طبیعی و اصلی آن انجام شد. تشکیل جدول زندگی و برآورد پراسنجه‌های مربوطه طبق روش تجزیه جدول زندگی دو- جنسی انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، از نظر آماری بین مقادیر پراسنجه‌های جدول زیستی روی ذرت و جیرة غذایی نیمه مصنوعی تفاوت معنی­ دار وجود داشت. طول دورة رشد و نمو گونة مورد بررسی روی ذرت و جیرة غذای نیمه مصنوعی به ترتیب 51/95 و 48/8 روز برآورد شد. از نظر آماری، بر اساس آزمون Paired Bootstrap Test (PBT) در سطح احتمال 5 درصد بین طول دورة رشد و نمو S. cretica روی میزبان طبیعی ذرت و جیرة غذایی نیمه مصنوعی اختلاف معنی‌دار وجود داشت. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) به عنوان مهم­ترین پراسنجة جدول زیستی روی ذرت و جیرة غذایی نیمه مصنوعی به ترتیب 0/0672 و 0/0805 بر روز بود. بر این اساس، با عنایت به مقدار بیشتر نرخ ذاتی افزایش جمعیت و مقدار کمتر میانگین طول دوره رشد و نمو ساقه خوار S. cretica روی جیرة غذایی نیمه- مصنوعی مورد بررسی، کیفیت مناسب آن برای تأمین نیازهای غذایی گونة هدف در مقایسه با میزبان طبیعی ذرت تأیید شد. با توجه به نتایج به دست آمده و قابل قبول بودن مقادیر پراسنجه‌های جدول زندگی S. cretica روی جیرة غذایی نیمه مصنوعی مورد بررسی، استفاده از آن به منظور پرورش انبوه این گونه قابل توصیه است.

کلیدواژه‌ها


Abbasipour Shoushtari, H. 1990. Bio–ecology of corn stem borer, Sesamia nonagrioides Lef. and its natural enemies in fields of Khuzestan, MSc. Thesis, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran, 169 pp. (In Persian with English summary).
Arbabtafti, R., Fathipour Y. & Ranjbar Aghdam, H. 2021. Temperature–Dependent Demography of Two Geographically Isolated Populations of Sesamia cretica (Lepidoptera: Noctuidae), Envirionmental Entomology, DOI: 10.1093/ee/nvab030, 1–10.
Chi, H. & Liu, H. 1985. Two new methods for the study of insect population ecology. Bulletin of Institute of Zoology Academy Sinica, 24: 225–240.
Chi, H. 1988. Life table analysis incorporating both sexes and variable development rates among individuals. Environmental Entomology, 17: 26–34.
Chi, H. 2013. TWOSEX–MSChart: a computer program for the age–stage, two–sex life table analysis. http://140.120.197.173/Ecology/Download/ Twosex–MSChart.rar.
Danyali, M. 1984. Investigation on using biological, cultural, and chemical controlling methods against sugarcane stem borers in Haft–Tapeh region. MSc. Thesis, pp. 114. Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran. (In Persian with English summary).
Efron, B. & Tibshirani, R.J. 1993. An introduction to the Bootstrap. Chapman and Hall, New York, NY.
Eizaguirre, M., Lopez, C., Asin, L. & Albajes, R. 1994. Thermoperiodism, photoperiodism and sensitive stage in the diapaus’s induction of Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae). Journal of Insect Physiology, 40(2): 113–119.
Giacometti, R. 1995. Rearing of Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae) on a Meridic diet. Redia LXXVIII, (1): 19–27.
Greenberg, S.M., Sétamou, M., Sappington, T.W., Liu, T–X., Coleman, R.J. & Armstrong, J.S. 2001. Temperature–dependent development and reproduction of the boll weevile (Coleoptera: Curculionidae). Insect science, 12: 449–459.
Grist, D.H. & Lever, R.J.A.W. 1969. Pests of rice. Longmans, London.
Halabian, R., Mohammadi, M.H., Salimi, M., Amani, M., Mohammadi Roushande, A., Aghaipoor, M., Amirizadeh, N., Ebrahimi, M., Jahanian– Najafabadi, A. & Habibi Roudkenar, M. 2013. Genetically engineered mesenchymal stem cells stably expressing green flouorescent protein. Iranian Journal of Basic Medical Sciences, 13(2): 24–30.
Heinrichs, E. A. 1998. Rice: West Africa. pp.49-57. In Polaszek, A. (ed.). In African Cereal Stem Borers. Economic Importance, Taxonomy, Natural Enemies and Control. CAB International, Wallingford.
Jemsi, Gh. & Bayat Asadi, H. 1993. Rearing of maize tem borer Sesamia nonagrioides botanephaga T&B on artificial diet under labotratory condition. pp. 88 in Proceeding of the 11th plant protection congress of Iran, 300 pp. 28 Augest – 2 September, 1993, University of Guilan, Rasht, Iran. (In Persian with English summary).
Jha, R.K., Chi, H. & Tang, L.C. 2012. A Comparison of artificial diet and hybrid sweet corn for the rearing of Helicoverpa armigera (Hübner) (Lepidoptera: Noctuidae) based on life table characteristics. Environmental Entomology, 41: 30–39.
Masoud, M.A., Saad, A.S.A., Mourad, A.K.K. & Ghorab, M.A.S. 2010. Mass rearing of the pink corn borer, Sesamia cretica Led. larvae on semi– artificial diets. Communication in Agricultural and Applied Biological Sciences, 75(3): 295–304.
Meijerman, L., & Ulenberg, S. A. 1996. Identification of African stem borer larvae (Lepidoptera: Noctuidae, Pyralidae) based on morphology. Bulletin of Entomological Research, 86: 567–578.  
Mehrkhou, F., Talebi, A.A., Moharramipour, S. & Naveh, V.H. 2012. Demographic parameters of Spodoptera exigua (Lepidoptera: Noctuidae) on different soybean cultivars. Environmental Entomology, 41: 326–332.
Moyal, P., Fediere, G., Semeada, A.M., El–Sheikh, M.A.K., El–Sherif, S. & Abol–Ela, S. 1997. Control of the pink borer, Sesamia cretica Led. (Lepidoptera: Noctuidae) in maize field using a granolosis virus in Egypt. 6th European Meeting in the IOBC/WPRS working group, Insect Pathogens and Insect Parasites Nematodes, 10–15 Aug., Copenhague (DNK).
Polaszek, A. & khan, Z. R. 1998. Host plants. Pp. 3-10. In Polaszek, A. (ed.). In African Cereal Stem Borers. Economic Importance, Taxonomy, Natural Enemies and Control. CAB International, Wallingford.
Ranjbar Aghdam, H. 1999. Possibility of in vivo rearing of Platytelenomus hylas Nixon (Hym., Scelionidae) in order to biological control of the sugarcane stem borers, Sesamia spp., MSc. thesis, 106 pp. Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran. (In Persian with English summary).
Ranjbar Aghdam, H. 2016 Mass rearing of the sugarcane stem borers, Sesamia spp. using semi–artificial diet, pp. 90, Final Report of Research Project, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education & Extension Organization, Tehran, Iran. (In Persian with English summary).
Ranjbar Aghdam, H. & Kamali, K. 2002. In vivo rearing of Sesamia cretica and Sesamia nonagrioides botanephaga. Journal of Entomological Society of Iran, 22: 63–78. (In Persian with English summary).
Ranjbar Aghdam, H. & Kamali, K. 2005. Investigation on biology and efficiency of Platytelenomous hylas Nixon (Hym.: Scelionidae), the egg parasitoid of Sesamia spp. Under laboratory condition. The Scientific Journal of Agriculture, 27(2): 71–81. (In Persian with English summary).
Rao, V.P. & Nagaraja, H. 1969. Sesamia species as pests of sugar cane. pp. 207–223 in Williams, J.R., Metcalfe, J. R. Mungomery, R.W. & Mathes R. (Eds) Pests of sugarcane, Elsevier, Amsterdam.
Salama, H.S. & Tolba, R.A. 1971. Development of the sugar cane borer Sesamia cretica Led. on a Semi‐artificial diet. Zeitschrift für Angewandte Entomologie, 68: 74–75. 
Scheibelreiter, G.K. 2009. Sugarcane stem borers (Lep., Noctuidae and Pyralidae) in Ghana. Journal of Applied Entomology, 89: 87–99.
Singh, P. 1977. Artificial diets for insects, mites and spiders. II/Plenum. New York.
Sreng, I. 1984. La pheromone sexuelle de Sesamia spp. Lepidoptera – Noctuidae. Ph.D. dissertation, Universite de Dijon, France.
Tams, W.H.T. & Bowden, J. 1953. A revision of the African species of Sesamia Guene´e and related genera (Agrotidae: Lepidoptera). Bulletin of Entomological Research, 43: 645–678.
Tuan, S.J., Li, N.J., Yeh, C.C., Tang, L.C. & Chi, H. 2014. Effects of green manure cover crops on Spodoptera litura (Lepidoptera: Noctuidae) populations. Journal of Economic Entomology, 107(3): 897–905.
Yu, J.Z., Chi, H. & Chen, B.H. 2013. Comparison of the life tables and predation rate of Harmonia dimidiata (F.) (Coleoptera: Coccinellidae) fed on Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae) at different temperatures. Biological Control, 64: 1–9.
Zaki, F.N., Awadallah, K.T. & Gesraha, M.A. 1997. Parasitism by Meteorus rubens on Agrotis ipsilon as affected by supplementary food and kairomone, field studies. Anzeiger für Schadlingskunde Pflanzenschutz Umweltschutz, 70: 117-119.